Kur'an Coğrafyası: Yusuf Peygamberin Hayatı

ÖZET

Çalışmada Yusuf peygamberin hayatı Kuran ve Antik Mısır kayıtları birlikte değerlendirilerek, karşılaştırılarak incelenmiştir. Kuran’ı Kerim’de Yusuf peygamber olarak bildiğimiz kişinin, Antik Mısır kayıtlarında vezir İmhotep olduğu tespit edilmiştir. Mısır kayıtlarında İmhotep’in; birçok alanda uzmanlaşmış dahi, Mısır’da büyük yönetici, baş mimar, mucit-mühendis, hekim-eczacı, astronom, başrahip, uzak görüşlü ve bilgelik yazarı olduğu ile ilgili kanıtlar sunulmuştur.

YUSUF PEYGAMBERİN HAYATI

Yusuf Suresinde; 4.ncü ayetten 101.nci ayete kadar Yusuf kıssası anlatılır. Yusuf peygamber ile ilgili kıssa sadece Yusuf Suresinde aktarılır ve Kur’an bunun “Kıssaların en güzeli” olduğunu bildirir. Diğer peygamber kıssalarının aksine, Yusuf peygamberin hayatı bir bütün olarak Yusuf suresinde verilir. Yusuf peygamberin; çocukluğunu, köle olarak satılmasını, hapse girmesini, en sonunda da ülkeye yönetici olduğunu, Mısır'ı ve çevre ülkeleri kıtlıktan kurtardığını Kur’an’dan öğreniyoruz.

AYETLER (Yusuf Suresi)

21.Ve o'nu satın alan Mısırlı kişi, karısına: “Bunun yerini şerefli tut. Bize yararlı olabilir ya da o'nu evlat ediniriz” dedi. Ve Biz, Yûsuf'u böylece yeryüzünde yerleştirdik … ve kendisine olayların/ sözlerin ilk anlamlarının ne olduğuna dair bilgileri öğretelim diye… Ve Allah, emrinde galiptir. Fakat insanların çoğu bilmezler.

22.Ve Yûsuf, tam erginlik çağına gelince, kendisine bilgi ve hüküm verdik. Ve işte Biz, güzelleştirenlere böyle karşılık veririz.

43.Ve hükümdar dedi ki: “Şüphesiz ben yedi cılız ineğin yedi semiz ineği yediğini ve yedi yeşil başakla yedi kuru başak görüyorum. Ey ileri gelenler! Siz görüntü/ vizyon tabir ediyorsanız beni bu görüntü hakkında ikna edip aydınlatın.”

44.İleri gelenler dediler ki: “Karmakarışık görüntülerdir. Biz ise böyle karmakarışık görüntülerin te’vîlini bilenler değiliz.”

Vizyon Sahibi Yusuf Olayların Te’vilini Açıklıyor

46.“Yûsuf! Ey doğru sözlü! Bize, insanlara bilgilenerek dönmem ve onların öğrenmesi için ‘Yedi semiz ineği, yedi cılız inek yiyor. Ve yedi yeşil başakla diğer yedi kuru başak’ hakkında ikna edici bilgi ver.”

47-49.Yûsuf dedi ki: “Yedi sene âdet üzere ziraat edeceksiniz; her türlü gıda ürününü üreteceksiniz, sonra da ürettiğiniz ürünleri yiyeceğiniz miktar hariç, başağında bırakınız; stoklayınız. Sonra onun arkasından yedi kurak sene gelecek. Bu kurak seneler önceki biriktirdiklerinizin biraz saklayacağınızdan başkasını yiyecek. Sonra da onun arkasından bir sene gelecek ki, insanlar onda yağmura kavuşacak ve onda sıkıp sağacaklar; zeytin yağı, üzüm suyu, pekmez gibi gıdaya da kavuşacaklar; hayat normale dönecek.”

Yusuf Yönetici Olarak Atanıyor.

54.Ve hükümdar, “Onu bana getirin, onu kendim için atayayım” dedi. Sonra o'nunla konuşunca da, “Şüphesiz sen bugün yanımızda gerçekten önemli bir mevki sâhibisin, güvenilir birisin” dedi.

55.Yûsuf dedi ki: “Beni yeryüzünün hazineleri üzerine görevlendir. Şüphesiz ben, iyi koruyan, çok iyi bilenim.”

56.Ve işte Biz böylece Yûsuf için o yerde iktidar; ülke yönetimi verdik. Neresinde isterse orada konaklardı. Biz rahmetimizi dilediğimize nasip ederiz. Ve iyilik edenlerin ödülünü kaybetmeyiz. 57.Ve iman eden ve Allah'ın koruması altına girmiş kişiler için elbette âhiret ödülü daha hayırlıdır.–

Vizyon Sahibi Yusuf Olayların Te’vilini Açıklıyor

100.Ve anasıyla babasını yüksek bir taht üzerine yükseltti. Ve hepsi boyun eğip teslimiyet göstererek o'nun için yere kapandılar. Ve Yûsuf: “Babacığım! İşte bu durum, o gördüğümün te’vîlidir. Gerçekten Rabbim onu hak kıldı. Şeytan benimle kardeşlerimin arasını bozduktan sonra, beni zindandan çıkarmakla ve sizi çölden getirmekle Rabbim bana hakikaten ihsan buyurdu. Şüphesiz Rabbim dilediği şeye armağan vericidir. Şüphesiz O, en iyi bilen, hüküm koyanın ta kendisidir.”

101.–“Rabbim! Sen bana hükümdarlık verdin ve bana olacakların/ sözlerin ilk anlamlarının ne olacağı bilgisinden öğrettin. Gökleri ve yeri yoktan var eden! Sen benim dünya ve âhirette yardım edenim, koruyanımsın, benim canımı Müslüman olarak al ve beni sâlihler arasına kat!–

Yukarıda bahsedildiği gibi, Yusuf suresinde; Yusuf peygamberin hayatı anlatılır, ülkeye yönetici olduğu, Mısır’ı ve çevre ülkeleri kıtlıktan kurtardığını Kur’an’da anlatılır. Yusuf kıssasının da Antik Mısır tarihi ile karşılaştırılması çok önemlidir. Yusuf peygamberin Mısır tarihinde yer alması doğal bir sonuçtur.

Mısır tarihi, taş ve papirüs kağıtlarına yazılmış hiyeroglif yazısı ile kayıt altına alınmıştır. Yapılan arkeolojik çalışmalarda elde edilen bilgiler, hiyerogliflerin deşifre edilmesi ile Antik Mısır tarihinde yer alan İmhotep ile Kitab-ı Mukaddes’teki Yusuf peygamberin aynı kişi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu konuda yapılan çalışmaların sonunda çok sayıda makale ve kitap yazılmıştır.

Kıssada çizilen Yusuf peygamber portresi ile Mısır tarihindeki bilgiler örtüşmektedir. Mısır tarihinde İmhotep; kraliyet ailesinden değildir. Ancak en üst seviyede yöneticilik yapmıştır. Papirüslerdeki bilge sözleri, vizyonu, isabetli analizleri ve kararları ile şaşırtıcı şekilde Yusuf peygambere benzemektedir. 7 yıl sürecek kıtlığı önceden görüp tahıl ambarı olarak Basamaklı Piramidi zamanında bitirmesi de dikkat çekicidir. Ayrıca Sehel Adası Kitabesinde 7 yıllık kıtlığın İmhotep tarafından nasıl hünerli şekilde atlatıldığından bahseder. Bütün bu veriler ışığında Eski Mısır’da Yusuf peygamberin adının, İmhotep olduğunu anlıyoruz.

Şimdi dilerseniz Yusuf peygamber ile aynı kişi olan İmhotep’in Antik Mısır kayıtlarındaki bilgilerine göz atalım.

ANTİK MISIR KAYITLARINDA İMHOTEP

İMHOTEP: BİR ÇOK ALANDA UZMANLAŞMIŞ BİLGE-DEHA

İmhotep: (Imouthis) Barış içinde gelen, sulh ve sükûndan gelen anlamındadır. Mısır hiyerogliflerinden ve papirüslerden elde edilen bilgilere göre; İmhotep, Mısır kraliyet ailesinden olmayan, Kral Djoser tarafından ülkenin her yerine hükmeden idareci olarak atandığı bilinir. Üstelik çok uzun süre yöneticilik yaptığı bildirilmiştir. Normal şartlarda Mısır Kralının (o dönemde Firavun unvanı henüz kullanılmıyordu) veziri oğlu veya kraliyet ailesinden olurdu.

İmhotep hakkındaki bilgiler bunlarla da sınırlı değil. Çocuğu olmayan aileleri çocuk sahibi yaptığı, hastalıklar için çare sunan bir hekim olduğu, ülkenin rahiplerin başı olduğu, Mısır ülkesinin büyük mimari olduğu bilgileri de yer alır.

Bir çok bilim adamı; İmhotep’in, mimaride kerpiç devrini kapatan, taş dönemini açan mimar olduğu görüşünde birleşirler. Piramit döneminin Yusuf peygamber ile başladığı, Musa peygaber ile sona erdiği görüşü hakimdir.

Ayrıca İmhotep’in büyük bir astronom ve büyük bilgelik yazarı olduğu bilgileri de yer alır. Vezir İmhotep’in Mısır tarihinde derin izler bıraktığı ortadadır. İmhotep, sıra dışı bütün bu özellikleri nedeniyle Mısırlılar tarafından daha sonra ilahlaştırılmıştır.

İmhotep, Kral Djoser'ın hükümdarlığı altında hem vezirlik ve hem de baş mimarlık görevini yürütmüştür. Yaşamı boyunca; Yukarı Mısır Kralının Ardından, “Büyük Saray'ın Yöneticisi, Aşağı Mısır Kralının Şansölyesi, Heliopolis Başrahibi ve Heykeltıraş, Vazoların Yapımcısı Şef” de dahil olmak üzere pek çok unvana sahipti. Imhotep, doğal yetenekleri ile Mısır tarihinin en önemli kişileri arasında yerini almıştır. ^(1,
2)

MISIR’IN BÜYÜK YÖNETİCİSİ

Imhotep'in Üçüncü Hanedan'ın dört kralına da hizmet ettiği konusunda akademisyenler fikir birliğine varmışlardır. Kral Djoser ve Üçüncü Hanedan'ın ardıl üç kralına vezirlik yaptığı bildirilmiştir. [Djoser (M.Ö. 2650-2575), Sekhemkhet (M.Ö. 2649 - M.Ö. 2643 ), Khaba (M.Ö. 2603 - 2599) ve Huni (M.Ö. 2637 - 2613)] ⁽³⁾

BAŞ MİMAR

Antik Mısır kayıtlarında İmhotep’in, ülkesini 7 yıllık kıtlıktan kurtarmak üzere Kral Djoser tarafından görevlendirildiği bilgisi yer alır.⁽⁴⁾ Sakkara kentinde bulunan Basamaklı (Step) Piramidini mimar İmhotep yapmıştır. Piramit, tahıl ambarı olarak tasarlanmış. Mısır’da yapılan ilk piramit olan Basamaklı Piramit kireç taşından yapılmıştır. O zamana kadar yapılan eserlerin kerpiçten yapıldığı düşünülürse bu yönüyle de bir ilktir. Binaların sağlamlığını sağlayan kolon sistemini ilk kullanan mimar olmuştur.

Basamaklı Piramit M.Ö 2630 yıllarında yapıldığı bildirilir. Zamanın en yüksek yapısı olan Basamaklı Piramit 62 metre yüksekliğindedir. Yerin 28 metre altında 11 adet büyük tahıl deposu yer alır. Bu depolarda stoklanan tahıl kalıntıları bulunmuştur. Piramidin yer üstü kısımlarının da tahıl depolanacak şekilde yapıldığı tespit edilmiştir. 16 hektarlık alan üzerinde kurulan bu sitedeki piramit ve idari binaları korumak için etrafı 10,5 metre yüksekliğindeki duvar ile çevrilmiştir. Tahıl satın almaya gelenlerin ücretlerini yatıracakları 40 adet veznenin bulunması, tahıl dağıtım organizasyonunun ne kadar düzenli yapıldığını gösterir. Uygulama, günümüzdeki kasiyerleri hatırlatmaktadır.⁽⁵⁾

MUCİT ve MÜHENDİS

İmhotep’in mühendisliğe en büyük katkısı, önceden biçimlendirilmiş taşlarla yapı inşa etmeyi keşfetmesidir. Mimaride kolonu ilk kullanan kişidir. Imhotep ayrıca papirüs rulolarını bulan kişi olarak tarihe geçmiştir.⁽⁶⁾

HEKİM ve ECZACI

İmhotep, modern tıbbın babası olan Hipokrat’ın doğumundan yaklaşık 2,200 yıl önce uygulamalı tıp eğitimi veriyor ve bu bilgilerin kaydı tutuluyordu.

Imhotep’in en iyi bilinen yazıları tıbbi metinlerdir. Dünyanın en eski tıbbi dokümanı olan, 90 atanomik terimin ve 48 yaranın açıklandığı, Edwin Smith Papirüsü’nün yazarı olduğuna inanılır. Sir William Osler’e göre, bir hekim olarak Imhotep 200 den fazla değişik hastalığı teşhis ve tedavi etmiştir. Bunlar arasında 15 mide, 11 mesane, 10 kalın bağırsak, 29 göz, 18 deri hastalığı vardır. Verem, apandisit, gut, eklem iltihabı hastalıklarını iyi etmiştir. Bunlara ilave olarak cerrahlık ve dişçilik de yapmıştır. Kan dolaşım sistemini, kritik organların fonksiyonlarını biliyordu. Şifalı bitkilerden ilaçlar üretiyordu. Antik çağın karanlığından aydınlığa çıkan ilk kişiydi.

Adı geçen papirüs, M.Ö. 1600 tarihine ait askeri el kitabı olabilir. Imhotep'in yaşadığı dönemden çok sonra yazılmış ancak daha önceki çalışmaların bir kopyası olduğu düşünülmektedir.^{(6,
7, 8)}

Kariyeri boyunca Memphis şehrinde bir tıp fakültesi kurduğu düşünülmektedir. O, büyük bir filozof olarak bilinir. Felsefe, şiir ve mimarlıkla ilgili, tıp kitaplarının yazarı olduğu düşünülüyor.⁽⁹⁾

Modern Kahire'ye yakın olan Memphis'in (Eski Mısır başkenti) en seçkin mezar yerlerinden biri olarak hizmet veren muazzam bir nekropol olan Abusir Mezarlığında doktorlardan üçünün mezarı bulundu. Bu, İmhotep’in kurduğu Tıp Fakültesinin en büyük delilidir.

Rahip ve doktorlar hakkında bilinen şeylerin çoğu, uyguladıkları tedavileri ve operasyonları nasıl yaptıklarını gösteren kistleri ve tümörleri kaldırmak için cerrahi aletler kullandıkları bilgisi antik papirüs el yazmalarından elde edilmiştir. Bu eski doktorlar tarafından geliştirilen 600 ilaçtan ve 800 prosedürden oluşan 'tedavilerin' bazıları bugün hala kullanılmaktadır.⁽¹⁰⁾

İmhotep Mısır'da iyi bir hekimdi. Tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat'tan yüzyıllar önce modern tıbbı kullanmıştır. İmhotep'in mezarı hala bulunamamıştır ancak hastalarını tedavi ederken kullandığı oda bulunabilmiştir ve modern tıbbı kullandığı bilgisine bu yolla varılmıştır.^{(11,
12, 13, 14)}

İmhotep’in oluşturduğu bilinen Yaşam Evi (Per-ankh) yerleri; Abdos, Akim, Esna, Edfu, Koptos, Memphis ve Akhetaten’dır. Akhetaten, arkeologlar tarafından tuğla üzerinde pr-anx mühür baskısının bulunması sayesinde tespit edilmiş.⁽¹⁵⁾

ASTRONOM ve BAŞRAHİP

Kral Djoser’in heykelinin kaidesinde(Kahire JE 49889), Antik Mısır tarihinde ilk ve son olarak kraliyet ailesinden olmayan birinin adı ve unvanları yazılıdır. Bu kişi İmhotep’dir. Bir çok bilim adamı, Kral Djoser tarafından adını ve unvanlarını kendi heykeli üzerine yazdırarak İmhotep’i onurlandırdığını kabul eder. Yazıtı inceleyen Kahire Ain Shams Üniversitesindeki birçok akademisyen, Imhotep'in aynı zamanda "Iun" antik kentindeki Ra güneş tapınağında bir rahip olduğu bilgisine ulaşmıştır. Aslında, Mimarlık ve Astronomi, eski Mısır dönemlerinde çok iç içe geçmişti. Piramit kompleksinin her mimari bileşeninin hizalaması, yıldızların konumuna ve dünyanın gerçek yönüne göre sabitleştirilmeleri için her iki bilim birlikte kullanılıyordu.⁽¹⁶⁾

Imhotep Edfu kentinde bir tapınak inşa etti, ancak şu anda harabe durumdadır. Eski Mısır metinlerde İmhotep’in astronom olduğu, onun, gök cisimlerinin hareketini izlediği, güneş ve ay tutulmasını gözlemlediği bildirilir.⁽¹⁷⁾

Heliopolis'in güneş tapınağı, eski Mısır'ın en önemli kültür ve eğitim merkezleri arasındaydı. Burası ilahiyat, kütüphane, astronomi, bilim, tarih, tıp ve felsefe okulu olarak kullanılmakta olup, 10.000'in üzerinde din adamı ve öğrenciyi barındığı bilgisi yer alır.⁽¹⁸⁾

Astronomi bilgisiyle birleştirdiği mimari bilgisi ile Djoser basamaklı piramidini yıldız sistemiyle hizalanacak şekilde inşa etmiştir.⁽¹⁹⁾

Imhotep'in tanrı Thoth (Hermes) ile astronomik gözlemlerde yer aldığını gösteren çeşitli referanslar vardır.⁽²⁰⁾

Heliopolisin astronom papazlarının gök cisimlerini izledikleri bildirilir.⁽²¹⁾

Heliopolis kenti; Yunanca: Güneş Kenti demektir. Mısır dilinde Annu, Kitabı Mukaddes’teki adı ise On kenti olarak geçer.^(22,
23)

İmhotep, Gözlemciler Şefi veya Gök bilimciler Şefi olan mesleği ile günümüz terminolojisinde Astronominin Kralı tabiri ile anılır.⁽²⁴⁾

BİLGE ve VİZYON SAHİBİ

Onun kutsal yazar ve ilk filozof olduğu bildirilir.⁽²⁵⁾Ptolemeios III Euergetes I'in (M.Ö. 237) yaptırdığı Edfu tapınağındaki yazıtlar, Imhotep'i Mısır’ın en büyük bilgesi ve ders veren olarak tanımlıyor.⁽²⁶⁾

Mısırlılar bütün bu özellikleri nedeniyle çok sevdikleri İmhotep’i ilahlaştırmışlar ve Ptah’ın oğlu anlamına gelen Ptah Hotep adını vermişlerdir. Ptah Hotep’in özlü sözleri ders kitabı yapılarak yüzyıllarca okullarda okutulmuştur.⁽²⁷⁾

Elde edilen bilgiler değerlendirildiğinde, Antik Mısır tarihindeki İmhotep’in Kutsal Kitap’taki Joseph, Kur’an’daki Yusuf olduğu iddiası göz ardı edilemez. Antropologlar; kendi yaşadıkları dönemde toplumuna çağ atlatan, toplumunu ileriye götüren bu gibi insanları önder insan olarak tanımlıyor. Siz bunlara peygamber de diyebilirsiniz.

Konunun uzun olması nedeniyle burada sadece Yusuf peygamber ve İmhotep’in bilgilerinin genel bir karşılaştırılması yapılmıştır. Ayrıca Yusuf peygamberin yaptığı Basamaklı Piramit ile Astronom olarak İmhotep=Yusuf isimli yazılarımızı da okumanızı tavsiye ederim.

Hakan KAYILI

21.01.2018

Kaynaklar

1) https://www.ancient.eu/imhotep/

2) https://www.britannica.com/biography/Imhotep

3) https://www.ancient.eu/imhotep/

4) Sehel Adası Kitabesi: http://www.reshafim.org.il/ad/egypt/famine_stele.htm

5) http://www.newagegod.com/ZOSTmedia/imho4.htm

6) http://informadik.blogspot.com.tr/2014/07/dunyann-ilk-muhendisi-imhotep.html

7) https://www.ancient.eu/imhotep/

8) http://www.turkcewiki.org/wiki/Edwin_Smith_Papir%C3%BCs%C3%BC

9) https://owlcation.com/humanities/ancient-physician-Imhotep-where-is-the-tomb-of-Imhotep

10) http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2474919/Secret-tomb-belonging-Ancient-Egyptian-Priest-Magic-discovered.html

11) http://www.turkcewiki.org/wiki/%C4%B0mhotep

12) http://www.telegraph.co.uk/news/science/science-news/3293164/How-Imhotep-gave-us-medicine.html

13) https://www.ancient.eu/article/50/ancient-egyptian-medicine-study--practice/

14) http://www.egyptprivatetourguide.com/egyptian-facts/imhotep-ancient-egypt-architect-physician-facts-imhotep/

15) http://www.reshafim.org.il/ad/egypt/institutions/house_of_life.htm

16) https://allatravesti.com/en/imhotep_pervyy_v_mire_astronom_

17) http://www.egyptprivatetourguide.com/egyptian-facts/imhotep-ancient-egypt-architect-physician-facts-imhotep/

18) http://www.landofpyramids.org/imhotep.htm

19) https://www.barbadosadvocate.com/columns/now-well-then-imhotep-revisited

20) Hurry, Jamieson Boyd. Imhotep, the Vizier and Physician of King Zoser, and Afterwards the Egyptian God of Medicine. 2nd ed. New York: AMS Press, 1978.

21) Cennetin_Tanrilari-Misirin_Kayib_Mirasi_Ve_Uyqarlighin_Dogusu-Andrew_Collins-(s. 368)

22) When Time Began 5. kitap

23) http://www.ancient-wisdom.com/egyptheliopolis.htm

24) http://redwheelweiser.com/downloads/imhotep.pdf (s. 8)

25) The Light of the World - Gerald Massey - (s.398)
26) http://www.bibliotecapleyades.net/universo/siriusmystery/siriusmystery03.htm

27) http://www.sarantalikoylum.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1167:4885-yl-oence-msr-okullarnda-okutulan-ptah-hotepin-ders-kitab&catid=53:buenyamin-cakr&Itemid=187

28) http://www.bibliotecapleyades.net/universo/siriusmystery/siriusmystery03.htm

İleri okumalar için

Asante, Molefe K. Mısır Filozofları. Chicago: Afrikalı Amerikan Görüntüleri, 2000.
Cormack, Maribelle. Imhotep, Stone'da Oluşturucu. New York: Franklin Watts, 1965.
Hurry, Jamieson Boyd. Imhotep, the Vizier and Physician of King Zoser, and Afterwards the Egyptian God of Medicine. 2nd ed. New York: AMS Press, 1978.
https://josephandisraelinegypt.wordpress.com/feature-article-imhotep-and-joseph-are-the-same-person/
Imhotep The African: Architect of the Cosmos
Harmony in Healing: The Theoretical Basis of Ancient and Medieval Medicine
http://www.notablebiographies.com/Ho-Jo/Imhotep.html
http://dvgworlddesigns.com/preview_1/astronomers/index.html
https://hubpages.com/education/Imhotep
http://www.askelm.com/doctrine/d040501.htm

Ptah Hotep’in Sözleri*

Ön söz ve 39 vecizeden oluşan eserinden bir derleme-,
“Hayat tesadüf değil kutsal iradenin eseridir.
İnsan bilincinin bu düzenin şifresini çözmeye kudreti vardır. Başlıca sorumluluğu da bu olmalıdır.
İnsan kutsal iradeyi benimseyip benimsememekte özgürdür. Ancak Maat’ı (uyumlu yaratılışın gücü) dışlarlarsa yaptıkları her şey nafiledir.”
Cehaletle ilgili şöyle demiş:
“Dinlemesini bilmeyen cahillerin hiç bir işi yürümez. Bir şey başaramazlar.
Onlar için cehaletle bilgi bir olup, başkalarını işine yarayan onların elinde zarar verir.”
Büyük topluluklar hakkında:
“İsefet’in (kaos) en hoşlandığı yer insanların oluşturduğu izdihamdır.
Kalabalıklar insan bilincini etkisizleştirir.”
Hükmetmek üzerine:
“Ne kitlelere dalkavukluk yap ne de otoritene sığın.
Sahte bir eşitlik anlayışından kaç.”
Kendini harcamamak:
Ömrün boyunca kalbin (aklın merkezi), vicdanın, yaratıcı gücünden şaşma.
Yapılması gerekenle yetin. Mükemmelliği abartma.
Günün akışını sıradan işlerle bozma”.
Hırs üzerine:
İyi olmak istiyorsan kendini şer ve hırsdan koru.
Hırs tedavisi olmayan öldürücü bir hastalıktır.
Erkeklere de şöyle seslenmiş:
“Adam olmak istiyorsan kendine bir ev yap, karınla mevcut yasalara göre evlen, onu hissederek sev.
Karınla herhangi bir hukuki anlaşmazlığa düşme.”

*Christian, J.The Wisdom of Ptah-Hotep, Spiritual Treasures from the Age of the Pyramids, Constable, London, 2004.

RESİMLER

HEKİM